Geschiedenis
Bouwgeschiedenis
10de eeuw
18 - 19de eeuw
De bouwgeschiedenis van de kathedraal.
Transmarus, bisschop van Doornik en Noyon, zou op deze plaats in 942 een kerkje gewijd hebben aan de heilige Johannes de Doper. Hierop volgde midden 12de eeuw een romaanse kerk waarvan de bezoekers nog sporen kunnen terugvinden in de met muurschilderingen versierde crypte.
In de middeleeuwen bloeide Gent uit tot een machtige stad, waardoor kerken steeds groter en rijkelijkers gebouwd konden worden. Zo werd de Sint-Janskerk in de loop van de 15e en 16e eeuw omgebouwd in de gotische stijl, en kreeg het midden 16de eeuw stilaan zijn huidige vorm.
In 1536 werd op bevel van keizer Karel V de eeuwenoude Sint- Baafsabdij opgeheven. Het merendeel van de abdij werd na de Gentse opstand in 1540 gesloopt en omgebouwd tot kazerne. De abt en monniken van deze abdij werden geseculariseerd en kregen de titel van kanunnik. Hun kapittel ging over naar de Sint Janskerk die vanaf dan Sint Baafskerk werd genoemd.
In 1559 werd het bisdom Gent opgericht, waardoor de Sint-Baafskerk de Sint-Baafskathedraal werd. In de lange rij van herders van het bisdom Gent moet zeker de figuur van de zevende bisschop, Antonius Triest, vermeld worden. Het rijke, barokke interieur van de kathedraal zoals we vandaag kennen, draagt zijn krachtige stempel.
1150
Al in de 10de eeuw bevond zich hier de eerste parochiekerk van Gent, de Sint-Janskerk, gewijd aan Sint-Jan de Doper. Waar de eerste parochiekerk stond, werd in de twaalfde eeuw een volledig nieuwe romaanse kerk gebouwd, duidelijk herkenbaar aan de typische rondbogen. Onder de kerk lag toen al de huidige crypte.
1353
Vanaf het einde van de 13de eeuw werd er grondig verbouwd, steeds hoger en hoger, recht naar de hemel! Bovenop de oude benedenkerk kwam er een hoog gotisch koor met een immens gewelf waar het licht naar binnen viel langs de hoge vensters.
1390
Rond het koor kwam een kooromgang met 14 kapellen. In één van deze kapellen kreeg in 1432 De aanbidding van het Lam Gods van de gebroeders van Eyck zijn plek. Het was een belangrijke gebeurtenis voor de westerse kunstgeschiedenis, zo zou later blijken.
1534
De bouwcampagne werd in 1534 bekroond met een 89 meter hoge westtoren met een grote spits.
1590
In 1590 was ook het nieuw schip afgewerkt.
1630
Ten tijde van bisschop Antonius Triest werd de kathedraal ingericht volgens de nieuwe tijdgeest met barokke kunstwerken van het hoogste niveau, waaronder het altaarstuk De bekering van Bavo van Pieter Paul Rubens.
VANDAAG
Tot aan de negentiende eeuw wijzigde het interieur nog aanzienlijk. Langzaam maar zeker kreeg de kathedraal haar huidige uitzicht.
De relatie tussen het bisdom en de kathedraal
Het in 1559 opgerichte bisdom was oorspronkelijk kleiner dan het huidige bisdom Gent. Ten oosten vormde de Schelde de grens met het aartsbisdom Mechelen, hoewel een aantal plaatsen op de rechteroever zoals Dendermonde en Wetteren toch bij het bisdom Gent werden gevoegd. Eeklo en omliggende parochies hoorden dan weer bij het bisdom Brugge.
Na de annexatie in 1795 van onze gewesten bij het revolutionaire Frankrijk werden alle Franse wetten van kracht. Daardoor werden kerkelijke instellingen opgeheven en hun goederen genationaliseerd, waaronder ook alle bezittingen van het Sint-Baafskapittel en het bisdom Gent. Bij het Concordaat van Napoleon met paus Pius VII in 1801 werden de bisdommen Ieper en Brugge niet heropgericht. Het bisdom Gent omvatte toen het huidige gebied van Oost– en West-Vlaanderen. Niet veel later op 24 mei 1834 richtte Paus Gregorius XVI bij bulle het bisdom Brugge weer op, met de huidige provincie West-Vlaanderen als grondgebied.
Wat is de functie van een kapittel?
Ook het kapittel werd bij het Concordaat van 1801 heropgericht en de kanunniken kregen volgens de bepalingen van het kerkelijk recht bepaalde bevoegdheden. Sinds het nieuwe kerkelijke Recht van 1983 heeft het Sint-Baafskapittel als opdracht de liturgische vieringen in de kathedraal de nodige luister te geven. De leden van het kapittel (ongeveer 20) hebben meestal een administratieve taak in het bisdom. Sinds de 15de eeuw bestaat er een vriendschapsband tussen het kapittel van Gent en dat van Haarlem (Nederland).
